Hamstrings en herstel
Last aan de achterzijde van je bovenbenen?
Klachten aan de hamstrings kunnen worden veroorzaakt door een verstoring in de balans tussen de verschillende spieren, maar ook door bewegingsbeperkingen in de verschillende gewrichten tussen de rug en de tenen! Tevens kunnen zenuwprikkelingen vanuit de wervelkolom de oorzaak zijn van klachten. Het vereist dus een gedegen onderzoek van de hamstrings om de reden van de klachten aan de achterzijde van het bovenbeen goed te kunnen duiden.
Het ontstaan van beschadigingen aan de hamstrings
Iedereen kent wel de acute hamstringsblessure tijdens een sprint. De atleet grijpt plotseling naar de achterzijde van het bovenbeen en wandelt of hinkt verder. Meestal zijn explosieve strekbewegingen van de knie, soms met het heffen van het been, de reden van een kramp- en pijngevoel in de hamstrings. Deze spieren hebben snel het strekken moeten beperken, terwijl ze werden uitgerekt.
Het is opvallend dat wij als mens met een staande houding de actieve buiging van de knie nauwelijks gebruiken. De hamstrings hebben eigenlijk vooral de taak om de strekking van de knie te remmen. Het is bekend dat spieren moeilijkheden hebben om een zogeheten excentrische beweging herhaaldelijk uit te voeren. Onder een excentrische beweging van een spier wordt verstaan het aanspannen van de spier, terwijl deze door forse rek toch langer wordt gemaakt. Spieren reageren op deze beweging vaak met stijfheid en pijn, zoals bij bergwandelen bekend is na het afdalen van een steile helling. De quadriceps heeft het dan zwaar te verduren.
Dit geldt ook voor het marathonlopen. Bij elke landing wordt de knie enigszins doorgebogen om de klap van de landing op te vangen. Deze excentrische beweging van de quadriceps vindt in een marathon zo vaak plaats dat na afloop het afdalen van een trap vaak een speciale techniek vereist! Menige marathonloper gaat dan achterstevoren de trap af, terwijl het naar boven lopen, ondanks zwakte en spiervermoeidheid, vaak nog wel mogelijk is.
Het tweede moment waarop hamstringsklachten zich vaak voordoen, is tijdens specifieke bewegingsvormen, zoals interval- en snelheidstraining. De spieren worden explosief belast en tonen beschadigingen op microscopisch (verrekking) of macroscopisch niveau (scheuring). De reden voor deze beschadiging is onvoldoende souplesse of kracht. Maar vermoeidheid of een abnormale gewrichtsbeweging kan hiertoe ook bijdragen.
Behalve een spierbeschadiging kunnen de klachten gelukkig ook minder ernstig van aard zijn. Spierpijn die enkele dagen blijft bestaan, is vaak een teken van een geringe overbelasting van de aangedane spier. Met een verminderde trainingsbelasting en oefeningen om de spier weer op lengte te krijgen, is het leed dan snel weer geleden. Wanneer deze klachten steeds terugkeren, is verdere analyse noodzakelijk om de precieze oorzaak op te sporen en daardoor erger te voorkomen.
Symptomen bij spierbeschadigingen
Bij een spierscheuring kan men de hamstrings niet meer goed aanspannen om een tegenwicht te bieden aan de strekbeweging van de knie. Meestal treedt ook kramp op in de spier. Bij een forse scheuring kan een bloeding ontstaan, die behalve een lokale verdikking een verkleuring van de huid – soms tot aan de knie – laat zien. Bij zorgvuldig onderzoek is een kleine of forse onderbreking in de spierbuik voelbaar.
Binnen enkele dagen is op de pijnlijke plek deze zogeheten delle niet meer voelbaar, omdat het lichaam ter plaatse ontstekingsweefsel heeft gedeponeerd om de scheur te repareren. De spanning van het spierweefsel rond de spierverwonding is verhoogd, als een soort bescherming van de spier tegen verdere scheuring. Het duurt vaak vele weken voordat het weefsel weer normaal functioneert. Dit komt door de optredende spierverkorting en de krachtvermindering, die een maximale functie van de hamstrings belemmeren.
Bij een verrekking zijn de verschijnselen minder uitgesproken. Er is lokale (druk)pijn en spierverharding, doch een bloeduitstorting en fors functieverlies ontbreken. Er bestaan uiteraard allerlei gradaties in verrekkingen en scheurtjes, zodat soms door behandelaren geredetwist wordt of nu sprake is van een scheurtje of van een verrekking.
Diagnose van spierbeschadigingen
Behalve zorgvuldige manuele behandeling van de beschadigde plek in de spier, zijn er ook nog andere mogelijkheden om de ernst van het spierletsel vast te stellen. Echo-onderzoek en in uitzonderingsgevallen een MRI-scan zijn methoden van onderzoek die in de profsport nogal eens worden toegepast, mede om wat meer over de prognose van de aandoening te kunnen zeggen. Röntgenonderzoek voegt weinig toe aan de diagnose, tenzij sprake is van een langdurig letsel met verkalkingen in de spierbuik.
Het herstel van een spierverrekking is vaak korter dan wanneer sprake is van een scheuring van de hamstrings. Heel behoedzaam wandelen is in geval van een scheuring of een verrekking van de hamstrings geboden, om plotselinge rek of aanspannen van de spier te voorkomen. Je moet uiteraard bedacht zijn op een andere oorzaak van de klachten. Onderzoek van de rug, de grote beenzenuw (ischiadicus) en de functie van de gewrichten van de heup, knie, enkel en voet, is in dit kader van belang.
Behandeling van spierbeschadigingen
Behandeling van de beschadigde spier door middel van fysiotherapie wordt veelvuldig toegepast. Meestal bestaat deze behandeling uit ontspannen massage van het omgevende weefsel en lokale therapie, zoals ultrageluid en soms fricties. Een voorzichtige opbouw van de spierfunctie door rekoefeningen en spierversterkende oefeningen hoort bij een goed en gedegen herstel. Een bandage of een brace rond het bovenbeen wordt meestal prettig gevonden en maakt het actief belasten van de gekwetste spier sneller mogelijk. Gedoseerde spierversterking door middel van fietsen en fitness met krachttraining behoort goed begeleid te geschieden.
Oefeningen waarbij bijvoorbeeld ook de bilspieren in samengestelde bewegingen getraind worden, zijn noodzakelijk. Dit geldt ook voor de rekoefeningen van de vaak verkorte spieren. Niet alleen de hamstrings, maar ook de quadriceps en de lage-rugspieren en de bilspieren dienen zorgvuldig op lengte te worden gebracht. Pas na een klachtenvrije oefenperiode kan de looptraining worden hervat.
Uiteraard moeten andere aandoeningen en beperkingen die met de hamstringsklachten in relatie staan, worden behandeld. Denk hierbij aan een hernia, ischias en aan functieafwijkingen van de heup of knie.
Het trainingsregime kan ook de oorzaak zijn van een te grote belasting van de hamstrings. Overleg met de trainer of begeleider is dan noodzakelijk, om niet dezelfde fouten te begaan wanneer je weer met de training begint.
Sportblessures (osteopathie)
“Leven is bewegen, bewegen is leven”.
Gelukkig nemen steeds meer mensen hun gezondheid serieus en kiezen voor een actieve levensstijl. En dat beweging een belangrijke voorwaarde is voor een gezond leven, is wetenschappelijk vaak aangetoond.
Velen bewegen onder deskundige begeleiding, om zodoende te zorgen voor een verantwoorde opbouw van hun activiteiten. Naast een ideale stimulans voor het komen tot een optimale, persoonlijke, prestatie, is het een manier om blessureleed te voorkomen.
Vooral aan de mate van belasting wordt daarbij veel aandacht besteedt: de keuze voor een passende sport, een juiste techniek, een goede trainingsopbouw, aandacht voor de juiste voedingsgewoonten en aandacht voor een juiste materiaalkeuze zijn belangrijke aspecten.
Toch treden ondanks alle goede aandacht en zorgen frequent blessures op. Soms door pech – bijvoorbeeld vallen of verzwikken – maar soms ook zonder duidelijke oorzaak. Veel van deze klachten verdwijnen vanzelf – door rust of met specifieke aanvullende maatregelen.
Voor klachten die niet verdwijnen of problemen die telkens terugkeren wordt steeds vaker de hulp gezocht van een osteopaat. Dan blijkt vaak niet zozeer overbelasting het probleem, maar veel meer de verminderde belastbaarheid van een bepaald gebied of soms toch het totale lichaam.
Dus: een bepaald gewricht of een bepaalde regio, is kennelijk niet in staat om de gevraagde belasting goed te verwerken. Een afwijkende bewegingsmogelijkheid van een dergelijk gebied is daarvan vaak de oorzaak. Vaak zijn het bewegingsbeperkingen die het lichaam uit balans brengen, en dat is waar de osteopaat naar zoekt.
“Leven is bewegen, bewegen is leven” is één van de belangrijkste pijlers uit de osteopathie. Daar waar de weefsels bewegen, krijgt ziekte geen kans” (A.T. Still -1874 – grondlegger van de osteopathie). Dat geldt voor grote weefsels als spieren, gewrichten en organen, maar ook voor de kleinere structuren van ons lijf, zoals banden, bloedvaten en zenuwen.
De osteopaat kan met zijn handen door middel van specifieke technieken de bewegelijkheid van nagenoeg iedere structuur in het lichaam beoordelen en zonodig verbeteren. Door het herstel van de oorspronkelijke bewegelijkheid krijgt het lichaam weer de mogelijkheid zichzelf te herstellen.
Hij kijkt daarbij naar het hele lichaam, omdat in het lichaam alle weefsels, alle structuren, alle systemen, elkaar nodig hebben, elkaar beïnvloeden. Altijd, maar zeker bij toegenomen lichamelijke arbeid en sport.
Veel van de klachten bij sport doen zich voor in het bewegingsapparaat, maar dat wil niet zeggen dat daarin altijd de oorzaak is gelegen. Een voorbeeld: door een in het verleden (en dat kan best 10 jaar geleden zijn) doorgemaakte darmontsteking is de beweging van de darm ten opzichte van de eronder gelegen spieren beperkt geraakt. Hierdoor worden deze bekkenspieren geïrriteerd en spannen aan. Ze trekken het bekken aan die kant voorover, waardoor aan die zijde de hamstrings ( achterzijde bovenbeen) iets worden uitgerekt. Deze reageren hierop met een toegenomen spierspanning. Als deze persoon gaat hardlopen, moeten de al voorgeprikkelde hamstrings meer werk verzetten, waardoor ze kunnen gaan irriteren.
Gevolg: hamstringblessure.
Het optimale beleid is hierbij natuurlijk niet alleen het ontspannen van de hamstrings, maar het achterhalen van de oorzaak van de toegenomen spierspanning. Dat betekent hier het herstellen van de bewegelijkheid van de darm, het ontspannen van de spieren naar het bekken, het zonodig herstellen van de beweging van de bekkengewrichten en vervolgens het optimaliseren van de functie van de hamstrings ……
Het behandelen van de oorzaak van een klacht is dus de belangrijkste doelstelling van de osteopaat.
Osteopathie wordt door vrijwel alle verzekeraars vergoed in de aanvullende verzekeringen. Voor behandeling is geen verwijzing nodig. Een goede osteopaat is geregistreerd bij het Nederlands Register voor Osteopathie.
Geert Achterkamp
Osteopaat D.O.-MRO